Petrova crkva

Spomenik star više od 2000 godina

Crkva sv. Petra i Pavla ili skraćeno Petrova crkva je nesumnjivo najstariji spomenik kulture na područiju Srbije i Balkana. Podignuta nad praistorijskim tulumom u kojem se sahranjivanje vršilo u periodu od bronzanog pa sve do mladog gvozdenog doba. Na osnovu arheoloških iskopavanja koja su sprovedena tokom 1957. godine, ispitivanjem temelja crkve otkriven je niz predmeta s početka 5. vijeka p.n.e. uključujući i grčke slikane vaze, zlatne pektorale, srebrno i bronzano posuđe, perle od ćilibara, fibule i pojasevi. Tokom trenutnih iskopavanja koja se vrše u neposrednoj blizini ovog hrama pronađeni su predmeti koji datiraju iz keltskog doba ukazujući na povoljni polažaj Staroga Rasa.

Kolevka Nemanjića

Stefan Nemanja, rodonačelnik loze Nemanjića i može se reći utemeljivač Srbije je ovoj crkvi kršten po ritualima vizantijske crkve. Stefan je u njoj takođe predao vlast svom sinu. Po svemu sudeći Petrova crkva je bilo mesto gde se odlučivala istorija tadašnje države, što je ostavilo traga do dan danas.

Ne zna se tačno vrijeme podizanja ovoga zdanja

Na osnovu predanja i jednog rodoslova koji datiraju iz 17. vijeka, Petrovu crkvu je podigao apostol Tit, a Sveti Sava se pozvao na ove izvore imajući u obzir da je u to vrijeme crkva mogla biti samostalna ako je na njenom tlu postojao hram koji je podigao neki od Hristovih apostola. S druge strane, predanje koje je zapisao pop Dukljanin u svojem Ljetopisu krajem 12. vijeka stoji da su nakon pobjede Rimljana nad Raškim županom, Rimljani podigli svoju tvrđavu Bello i crkvu u čast blaženog Petra apostola. Svi ovi događaji smjestaju izgradnju crkve u 9. vijek.

Arhitektonsko djelo više od jedne epohe

Petrova crkva je više puta rušena i dograđivana što ju svrstava u red građevina koje ne potiču isključivo iz jedne epohe. Živopis kojim je oslikana ova crkva takođe je rezultat viševjekovnih previranja, stoga se mogu raspoznati slojevi živopisa od kojih najstariji datira iz 9. ili 10. vijeka. Ovi živopisi su razvrstani u četiri sloja od kojih je najmanje očuvan poslednji, četvrti sloj.

Petrova Crkva nije samo najstarija srednjovjekovna crkva na prostoru Srbije, već je ujedno i jedan od simbola hrišćanstva na ovim prostorima.